Toetsen op afstand

Volg je de ontwikkeling van leerlingen die op afstand werken? Dan kun je gebruikmaken van formatief en summatief toetsen. De mogelijkheden hangen sterk af van de situatie – het is altijd maatwerk. Op deze pagina lees je meer over de aanpak en waar je rekening mee moet houden bij digitale surveillance en devices op afstand.

Formatief toetsen op afstand

Formatief evalueren omvat alle activiteiten die leerlingen en leraren uitvoeren om het leerproces in kaart te brengen, te interpreteren en te gebruiken voor betere vervolgstappen. Het primaire doel is inzicht krijgen in het leerproces en onderwijs op maat geven.

Summatief toetsen op afstand

Toetsen op afstand heeft voor- en nadelen. Je kunt er bijvoorbeeld niet van uitgaan dat een leerling thuis zonder toezicht een toets voor een cijfer op een eerlijke manier maakt. Hoe ga je hiermee om?

Enkele ideeën en praktische tips:

Overweeg instrumenten om spieken en fraude te voorkomen, zoals locken en blocken, live monitoring, monitoring door opname, geautomatiseerde proctoring. Maar houd wel rekening met de impact op privacy. Bekijk de Aanpak IBP van Kennisnet met meer informatie over aandachtspunten rond privacy bij digitaal toetsen.
Toets leerlingen met complexe(re) opdrachten, zoals werkstukken, presentaties of filmpjes. Formuleer hierbij duidelijke doelen en beoordelingscriteria.
Kies een toetsvorm die past bij de inhoud, voldoende betrouwbaar en valide is, en de minste impact heeft op de privacy. Zorg dat leerlingen de toetsvorm kennen en ermee hebben geoefend.
Informeer de medezeggenschapsraad over aanpassingen in de toetsomgeving en het toetsreglement.

Uitgangspunten van de summatieve toets:

Wanneer je summatief toetst op afstand is het belangrijk om rekening te houden met een aantal uitgangspunten. Deze zorgen voor eerlijkheid, duidelijkheid en betrouwbaarheid:

Leerlingen weten vooraf wat er van hen wordt verwacht en waarop ze worden beoordeeld.
Leerlingen krijgen een gelijkwaardige toets. Variatie in vraagformulering is mogelijk.
Leerlingen hebben dezelfde voorkennis en beschikken over dezelfde bronnen.
Leerlingen weten dat ze achteraf op plagiaat kunnen worden gecontroleerd.
De toets levert bij verschillende beoordelaars (ongeveer) eenzelfde oordeel op.
De toets levert een betrouwbaar resultaat op.

Extra aandachtspunt voor het primair onderwijs:

Spreek met leerlingen af dat ze online toetsen alleen maken. Leg uit dat dit een meetmoment is om hun voortgang te volgen. Vraag ouders op te schrijven waar hun kind tegenaan loopt en bespreek dit samen. Geef waar nodig aanvullende oefenmaterialen.

Hoe regel je AVG-kwesties bij digitale surveillance?

Je mag niet zomaar leerlingen filmen of opnames opslaan en terugkijken. Dit mag alleen als je goede afspraken maakt over het doel, de grondslag en het gedrag bij gebruik van digitale middelen, online surveilleren en het eventueel vastleggen van opnames.

Hulpmiddelen voor het maken van goede afspraken:

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft aanbevelingen voor online proctoring die je kunt gebruiken.
Op de pagina de Aanpak Informatiebeveiliging en privacy in het onderwijs van Kennisnet staat informatie over privacyissues rond fraude voorkomen bij digitaal toetsen.
Cito heeft een pagina met adviezen voor schoolexamens (en andere toetsen) op afstand.
Les op afstand heeft de onderstaande poster gepubliceerd.

Tips voor devices en omgeving

Informeer ouders of verzorgers over de thuistoets.
Zorg dat de leerling in een rustige ruimte zit.
Controleer of de device voldoende is opgeladen of aangesloten.
Sluit zoveel mogelijk andere programma’s af.
Check of de camera, microfoon en andere hulpmiddelen functioneren.

Gebruik je door school beheerde Chromebooks of heb je een Google Workspace-licentie? Dan kun je de veilige toetsomgeving van Google gebruiken. Voor door school beheerde Windows-devices met Office 365 en MSTeams is er de veilige toetsomgeving van Microsoft. Meer informatie over de technische specificaties vind je bij platformen.

Er zijn ook mogelijkheden in elektronische leeromgevingen, losse toetsplatformen of beveiligingsplatformen.

Meer weten?

Lees het artikel Met een toetsprotocol op afstand examineren op voortgezetleren.nl.
Lees Tips om op afstand het leerproces van leerlingen te volgen en sturen op voortgezetleren.nl.
Lees het artikel Libanon Lyceum toetst thuis onder duidelijke voorwaarden op vo-raad.nl.