Monitor hybride onderwijs

Tijdens de periode van onderwijs op afstand is de samenwerking tussen leraren, leerlingen en ouders veranderd. Een goed samenspel tussen leraar, leerling en ouder, waarbij de school of het bestuur ondersteuning biedt, is cruciaal voor zo goed mogelijk onderwijs op afstand. Dat is een van de conclusies uit de verdiepende rapportage over de Monitor hybride onderwijs PO van Kennisnet en de PO-Raad. De rapportage geeft een unieke inkijk in hoe onderwijs op afstand is ingericht en ervaren en draagt bij aan het benutten van de geleerde lessen. Bekijk de Monitor hybride onderwijs (po) bij de PO-Raad.

In de periode van thuisonderwijs tijdens de coronapandemie hebben docenten, schoolleiders en leerlingen in het voortgezet onderwijs (vo) en ouders de opbrengsten van hybride onderwijs verschillend ervaren. Dit blijkt uit de Monitor hybride onderwijs in het vo. Eén van de conclusies uit het onderzoek: hoe de opbrengsten worden ervaren, hangt onder andere af van de mate van activiteit in de online les, de ondersteuning van ouders en de zelfstandigheid van de leerling. De helft van de bevraagde leerlingen wil liever bepaalde zelfstandige taken thuis blijven doen. Ook als de scholen weer volledig opengaan.

Zo kun je leraren helpen hun ict-bekwaamheid te vergroten

De ict-bekwaamheid van leraren stond al voor de pandemie op de professionaliseringsagenda van veel schoolbesturen. De ervaringen met onderwijs op afstand hebben deze noodzaak alleen maar verder onderstreept. Aan de hand van de resultaten van de ‘Monitor hybride onderwijs’ hebben we conclusies geformuleerd over de behoeftes van leraren en de manier waarop schoolleiders professionalisering op het gebied van ict kunnen faciliteren.

Deze afbeelding is afkomstig uit het Vier in Balans-model van Kennisnet

De ervaringen van tijdens de coronapandemie zijn gepubliceerd in de ‘Monitor hybride onderwijs’. Leraren beantwoordden vragen over de manier waarop ze contact hielden met hun leerlingen en over het gebruik van ict in die periode. Ook gaven ze aan wat hun verwachtingen zijn rond ict-gebruik in de komende jaren en spraken ze zich uit over de ondersteuning vanuit de organisatie en hoe ze die hebben ervaren. We weten nu beter en gedetailleerder dan ooit waar de knelpunten zitten en welke ambities de leraar de komende jaren heeft als het gaat om ict-gebruik in zijn onderwijspraktijk. Welke conclusies kunnen we uit dit alles trekken en hoe kan dit schoolleiders helpen bij hun beleid voor de komende jaren op het gebied van professionaliseren in het algemeen, en ict-bekwaamheid van de leraar in het bijzonder?

Aanbevelingen voor schoolleiders en bestuurders

Het onderzoek geeft ons veel interessante inzichten, maar als we het beperken tot een mogelijk professionaliseringsbeleid rond de ict-bekwaamheid van de leraar, zijn dit de belangrijkste leerpunten:

Aandacht voor didactiek

Leraren hebben hun eigen aanpak in de periode van onderwijs op afstand als pittig maar interessant ervaren. Hun zorgen gaan uit naar het bereiken van álle leerlingen. Door onderwijs op afstand zijn veel leraren anders naar hun didactische aanpak gaan kijken. Ze willen leerlingen meer laten samenwerken met behulp van ict, aandacht geven aan probleemoplossend leren, formatieve evaluatie omarmen, meer differentiëren en feedback geven.

Tip: Deze uitspraken van leraren geven aanleiding tot het maken van verbeterstappen. Leraren stonden onvoorbereid in een nieuwe situatie en maakten er het beste van. Ga met ze in gesprek om te zien hoe je samen op een goede mix van online en offline werk kunt uitkomen, bijvoorbeeld door afspraken te maken. Hoeveel tijd moeten leerlingen aan online opdrachten werken? En welke opdrachten kunnen ook op andere manieren worden gedaan?

Aandacht voor professionalisering

Leraren geven aan dat ict een belangrijke rol zal spelen in de komende jaren. De minder ervaren groepen willen meer groeien dan de leraren die voorop lopen.

Tip: Gebruik de Handreiking ict-bekwaamheid om te bepalen welke acties collectief kunnen worden afgesproken en welke vanuit groepen leraren met elkaar kunnen worden bepaald. Gebruik hierbij de online gespreksstarter waarmee je met een geselecteerd groepje sleutelfiguren uit de school de situatie rond ict-bekwaamheid in het team kunt bespreken.

Binnen teams op scholen bestaan grote verschillen in ervaring met ict en ict-bekwaamheid. In het onderzoek geven alle leraren echter hun ict-ambities duidelijk aan.

Tips:

Het is onwenselijk om een lerarenteam als een homogene groep te zien. De noodzaak om te differentiëren in professionaliseringsaanpak is net zo groot als de behoefte om bij leerlingen te differentiëren.
Kennisnet publiceerde artikelen over professionaliseren, zoals Leergemeenschap helpt leraren bij ontwikkeling van digitale geletterdheid en In 4 stappen naar een lerende cultuur op school – ook voor ict-vaardigheid.
Creëer zoveel mogelijk tijd en ruimte voor leraren waarin ze hun pedagogisch-didactische wensen onderling kunnen uitwerken.

Aandacht voor randvoorwaarden

Basisschoolleerlingen kregen tijdens de pandemie vooral veel papieren pakketjes werk mee naar huis en daarnaast werd gebruikgemaakt van online oefenprogramma’s. In het primair onderwijs is een online leeromgeving waarop werk voor leerlingen klaar staat nog geen gemeengoed.

Tip: Zorg voor een leeromgeving waar leraren werk en planningen voor leerlingen kunnen klaarzetten. Meer informatie hierover vind je in het Kennisnet-artikel Optimaal gebruikmaken van uw digitale leeromgeving? Dat begint met inzicht.

Een minderheid van de leraren (44%) geeft aan thuis te beschikken over een eigen werkplek om onderwijs op afstand te kunnen verzorgen. Ongeveer 20% van de leraren zegt de technische werkomstandigheden thuis onvoldoende te vinden. Het gaat hierbij om klachten over de internetverbinding, verouderde hardware of het zelfs helemaal niet beschikken over een eigen device.